Matematyka w misce - czyli dlaczego warto wiedzieć ile, co i kiedy dajemy naszym podopiecznym
Kiedy decydujemy się na kupno czy adopcję zwierzęcia, zazwyczaj zdajemy sobie sprawę z nowych obowiązków. Musimy dbać o bezpieczeństwo i dobrostan naszego podopiecznego. Oczywistym jest, że pies czy kot muszą mieć zapewnione miejsce w naszym domu, pełną miskę i stały dostęp do czystej wody. Bardzo wiele czasu poświęcamy na wybranie odpowiedniego legowiska, kocyka, miski czy zabawek.
Później przychodzi czas na wybór sposobu żywienia. Wydaje się to banalne: ustalamy czy karmimy karmą suchą czy mokrą, czy też sami będziemy przygotowywać jedzenie naszym podopiecznym. Później podajemy posiłek raz, dwa lub trzy razy dziennie.
Kiedy myślimy o własnym odżywianiu, mamy tę świadomość, że średniej budowy człowiek, umiarkowanie aktywny potrzebuje dziennie ok 2000 kcal. Wiemy też, że jeśli chcemy schudnąć lub przytyć to musimy dostosować i zmienić kaloryczność posiłków.
A jak to wygląda w przypadku psów i kotów? Różnice w budowie i masie zwłaszcza psów są ogromne. Jak karmić yorka, który waży 3 kilogramy a jak doga niemieckiego, który waży 50 kilo?
Jeśli wybieramy karmy komercyjne wydawać się może, że producent rozwiązuje nasz problem podając kaloryczność i dawkowanie na opakowaniu. Czasem, zwłaszcza przy karmach suchych, dołączone do worka z karmą są miarki, którymi możemy ją odmierzyć. Na puszkach też możemy znaleźć informację ile powinniśmy podawać karmy naszemu zwierzęciu.
Gdyby karmienie zwierząt domowych było aż tak proste, nie mielibyśmy teraz plagi otyłości oraz innych chorób dietozależnych u psów i kotów.
Ile pies lub kot powinien jeść?
Każdy opiekun powinien mieć świadomość tego, ile jego pies czy kot powinien jeść. Aby móc dokładnie to określić musimy obiektywnie spojrzeć na naszego pupila, ocenić jego sylwetkę i koniecznie go zważyć. Często opiekunowie mają zaburzone postrzeganie wyglądu swojego psa czy kota a wskazanie wagi wielu zaskakuje. Istotny jest też wiek oraz aktywność naszego pupila.
Kiedy mamy już te informacje, wydawać się może, że wystarczy wyszukać w tabelce na opakowaniu karmy dane odpowiadające naszemu pupilowi i już właściwie karmimy naszego psa czy kota.
Każdy opiekun musi mieć świadomość, że informacje na opakowaniach są ogólne i uśrednione. Nie uwzględniają stanu zdrowia ani aktywności naszego zwierzęcia. Często dawka jest wskazana dla przedziału wagowego – a 5 kilogramowy pies ma inne zapotrzebowanie kaloryczne niż pies 8 kilogramowy. Dawkowanie nie uwzględnia też przysmaków i nagród, które bardzo często podajemy naszym psom.
Jak więc prawidłowo obliczyć zapotrzebowanie kaloryczne naszego zwierzęcia?
Najpierw należy ustalić spoczynkowe zapotrzebowanie na energię naszego psa lub kota czyli RER (ang. resting energy requirement)
W przypadku psa wzór wygląda następująco :
RER = 70 x masa psa 0,75
W przypadku kota ten wzór wygląda następująco:
RER = 70 x masa kota 0,67
Przykładowo – pies ważący 7 kilogramów – jego RER wynosi: 70 x 70,75 = 301 ,2.
RER to tylko składowa dziennego zapotrzebowania kalorycznego naszego pupila. Aby ustalić ile kalorii potrzebuje, musimy wyliczyć DER (ang. – daily energy requiretment) czyli dzienne zapotrzebowanie energetyczne.
Do jego wyliczenia potrzebny jest nam RER oraz ustalenie wieku oraz aktywności naszego zwierzęcia i czynników takich jak ciąża, kastracja itp.
Wzór na obliczenie dziennego zapotrzebowania energetycznego wygląda następująco:
DER = k x RER,
gdzie k to współczynnik przeliczeniowy pod którym kryje się liczba, za którą odpowiada aktywność, wiek, czy stan fizjologiczny naszego pupila.
W przypadku psów przeliczniki wyglądają następująco:
Psy dorosłe:
niesterylizowany/niekastrowany = 1,8
sterylizowany/kastrowany = 1,6
mało aktywny z nadwagą = 1,4
leczenie otyłości = 1,0
odżywianie w intensywnej terapii = 1,0
odzyskanie masy ciała w okresie rekonwalescencji = 1,2-1,4
Psy pracujące lub trenujące:
lekko = 2,0
średnio = 3
ciężko = 4-8
Ciąża:
Pierwsze dwa trymestry (do ok. 6 tyg. ciąży) = 1,8
Ostatni trymestr = 3
Laktacja – w zależności od liczby szczeniąt:
1 szczenię = 3
2 szczenięta = 3,5
3-4 szczenięta = 4
5-6 szczeniąt = 5
7-8 szczeniąt = 5,5
9 szczeniąt => 6
Okres wzrostu:
Od 4-5 miesiąca życia = 3
Od 8-12 miesiąca życia = 2,5
Po 8-12 miesiącach życia = tak jak u psa dorosłego niesterylizowanego/niekastrowanego
Z powyższej listy wybieramy parametr najbardziej odpowiadający stanowi naszego zwierzęcia. Wracając do przykładu naszego 7 kilogramowego psa, który jest kastrowany i średnio aktywny (chodzi na 2 krótkie i jeden dłuższy spacer dziennie), to jego dzienne zapotrzebowanie kaloryczne wygląda następująco:
DER = RER x 1,6 = 301,2 x 1,6 = 481,92
Nasz pies dziennie potrzebuje zatem 482 kcal.
W przypadku kotów współczynnik k wygląda następująco:
Koty dorosłe:
Dorosły kastrowany = 1,2
Dorosły niekastrowany = 1,4
Otyły, mało aktywny = 1,0
Wymagający odchudzania = 0,8
Odżywianie w intensywnej terapii = 1,0
Odzyskiwanie odpowiedniej masy ciała w okresie rekonwalescencji = 1,2-1,4
Ruja i ciąża:
W okresie rui = 1,6
W ciąży = 2,0 lub żywienie do woli
Laktacja – w zależności od liczby kociąt:
1 kocię = 2,0
2 kocięta = 2,5-3,0
3-4 kocięta = 3,0-4,0
5-6 kociąt = 5,0
Laktacja w zależności od okresu laktacji:
1-2 tydzień = RER + 30% na kocię
3 tydzień = RER + 45% na kocię
4 tydzień = RER + 55% na kocię
5 tydzień = RER + 65% na kocię
6 tydzień = RER + 90% na kocię
Okres wzrostu:
Od urodzenia do osiągnięcia dojrzałości fizycznej = 2,5 lub żywienie do woli
Koty starsze:
1,4-1,6
Przy obliczaniu dziennej dawki dla kota stosujemy tę samą zasadę:
DER = RER x k
W ustaleniu współczynnika K pomocna jest też ocena sylwetki naszego podopiecznego, aby móc ustalić czy zwierzę ma prawidłową sylwetkę, a może ma już nadwagę czy jest otyłe. Pomaga w tym BCS czyli Body Condition Score czyli ocena kondycji, sylwetki naszego psa i kota. Jest to kilkustopniowa skala, która w graficzny i opisowy sposób pozwala nam stwierdzić czy nasz pupil ma właściwą sylwetkę czy też może waży za mało lub zbyt dużo.
Ile pożywienia powinien dostawać dziennie nasz pupil?
Kiedy wiemy już ile dziennie kilokalorii potrzebuje nasz pies lub kot, to pozostaje ustalić jaka dzienna dawka pożywienia zaspokoi tę potrzebę. Większość producentów podaje na opakowaniu karmy wartość kaloryczną. Jeśli mamy taka informację łatwo można obliczyć ile danej karmy musimy dziennie podać.
I jeśli teoretycznie mamy karmę o kaloryczności 320 kcal w 100g a nasz pies, tak jak policzyliśmy potrzebuje dziennie 483 kcal to obliczamy ile musimy podać karmy.
483:320 = 1,509x100 = 150
W tym przypadku nasz pies powinien dostawać 150g karmy dziennie, jeśli jej kaloryczność wynosi 320 kcal w 100g
A co jeśli nie znamy kaloryczności karmy?
Może się zdarzyć, że na opakowaniu nie znajdziemy informacji o kaloryczności karmy. Sami możemy obliczyć ilość energii, która dostarcza dana karma.
Przyjmuje się, że gram białka i węglowodanów dostarcza ok 3,5-4 kcal, a gram tłuszczu 8,5-9 kcal.
Producent ma obowiązek podać ile białka, tłuszczu, włókna i popiołu (czyli materii nieorganicznej) znajduje się w karmie. Musi podać też wilgotność. Nie ma obowiązku podawania zawartości węglowodanów i wielu producentów nie podaje tej wartości na opakowaniu, zwłaszcza jeśli zawartość tego składnika jest wysoka. W takim przypadku sami możemy obliczyć zawartość węglowodanów.
Od 100 odejmujemy wszystkie pozostałe, wymienione na etykiecie składniki, a różnica będzie zawartością węglowodanów w produkcie.
Wygląda to mniej więcej tak
Jeśli wilgotność karmy to 15%, białko to 35%, tłuszcz to 20%, włókno to 3% a popiół to 2% to:
100-15-35-20-3-2 = 25
To oznacza, że zawartość węglowodanów w tej karmie wynosi 25%
Aby obliczyć kaloryczność opisanej powyżej karmy mnożymy ilość białka i węglowodanów razy 3,5 a tłuszczu razy 8,5
35x3,5 + 25x3,5 + 20x8,5 = 380 kcal
Podobnie możemy obliczyć kaloryczność przygotowywanego przez nas posiłku, jeśli wiemy ile białka, tłuszczu i węglowodanów zawierają podawane przez nas produkty. Można też się posiłkować aplikacjami, które podadzą nam wartość kaloryczną konkretnych produktów.
Dlaczego czasami 14% to więcej niż 34%?
Kiedy już wiemy ile kilokalorii dziennie potrzebuje nasz pies i kot, i wiemy już jak ustalić ile danej karmy powinien dostawać, czasami okazuje się, że zalecenia producentów znacznie różnią się od naszych wyliczeń. W efekcie może to skutkować przekarmianiem lub zbyt małą ilością pożywienia. Jak więc odnaleźć się w gąszczu informacji i tabelek, jak wybrać najlepszą karmę dla naszego zwierzęcia?
Czy najlepsza będzie dla naszego pupila ta najbardziej kaloryczna, a może ta z największą ilością białka? I jak porównać suchą karmę z mokrą?
Aby móc właściwie ocenić zawartość składników odżywczych w danym produkcie, musimy ustalić ich zawartość w suchej masie.
Jeśli mamy suchą karmę o wilgotności 18% i zawartości białka na poziomie 34% oraz karmę mokrą o wilgotności 78% i zawartości białka na poziomie 14% to jak ustalić, która karma ma większą zawartość białka? Choć liczby wskazują, że 34% to więcej niż 14%, jeśli przeliczymy raz jeszcze wszystko w suchej masie, wynik może nas zaskoczyć.
Jak to zrobić?
Od 100 odejmujemy wilgotność i otrzymujemy zawartość suchej masy w produkcie.
Sucha karma: 100-18 = 82
Mokra karma: 100-78 = 22
Rzeczywista zawartość białka w suchej karmie to:
34:82 = 0,41 x 100 = 41% białka w suchej masie
W mokrej karmie to :
16:22 = 0,72 x 100 = 72% białka
W tym przypadku mokra karma, mimo pozornie niższej wartości procentowej na etykiecie, zawiera dużo więcej białka.
W podobny sposób możemy sprawdzić zawartość tłuszczu, węglowodanów czy też minerałów. Jest to szczególnie istotne, jeśli mamy zwierzę, którego dieta musi być kontrolowana.
Przekąski, czyli dodatkowe kalorie w diecie naszego zwierzęcia.
Karma czy samodzielnie przygotowany przez nas posiłek to często podstawowe, ale nie jedyne źródło energii dla naszego pupila. Obliczając ilość jedzenia łatwo możemy zapomnieć o przysmakach. A nasze psy i koty potrafią dziennie zjeść ich dużo. Nadmiar przekąsek lub dokarmianie zwierząt w czasie naszych posiłków, mogą powodować nadmierną podaż kalorii, a to może prowadzić do nadwagi i otyłości.
Obecnie szacuje się, że około 40% psów i kotów ma problem z nadmierną masą ciała, a 33% psów, będących pacjentami klinik weterynaryjnych jest otyłych.
Nadmierna masa ciała u zwierząt prowadzi do wielu chorób. Dlatego tak ważna jest kontrola ilości podawanych posiłków i przekąsek.
Problemy z wagą a zdrowe odchudzanie.
Kiedy już mamy psa lub kota, który waży zbyt dużo trzeba zacząć go odchudzać. Trzeba przeliczyć jego dzienne zapotrzebowanie kaloryczne stosując przelicznik k właściwy dla zwierząt otyłych.
Przy odchudzaniu musimy pamiętać nie tylko o wartości kalorycznej, ale też o odpowiedniej objętości posiłków. Przy odchudzaniu zdecydowanie lepiej jest korzystać z mokrej karmy lub przygotowywanych przez siebie posiłków gotowanych lub surowych. Zawierają one zdecydowanie mniej kilokalorii w 100g niż wysoko przetworzona sucha karma, zmniejszają przez to uczucie głodu u naszych podopiecznych. Odchudzanie to długotrwały proces, wymagający od nas dyscypliny i konsekwencji. Nadmierna redukcja kalorii może powodować dyskomfort zwierzęcia, prowadzić do wymiotów głodowych, a w rezultacie zatrzymać utratę wagi przez psa lub kota. Konieczne jest również zwiększenie aktywności, choć czasem jest to bardzo trudne, np. u zwierząt po urazach czy z problemami ortopedycznymi. Dlatego dieta jest kluczowym elementem walki o właściwą wagę naszego pupila.
Ze zdrową dietą zwierząt domowych jest podobnie jak z naszą dietą. Teorię znamy wszyscy, gorzej z praktyką. I o ile sami ponosimy konsekwencje swoich złych wyborów, to psy i koty w kwestii żywienia są całkowicie zależne od nas – swoich opiekunów. Dbanie o dobrostan naszych zwierząt to nie tylko odpowiednia ilość uwagi, fajne gadżety i miejsce na kanapie, ale przede wszystkim dobre żywienie, które zapewni naszym pupilom zdrowe i szczęśliwe życie. Zawartością psich lub kocich misek zaczynamy się interesować dopiero, kiedy pojawiają się problemy.
Może zamiast czekać na moment, kiedy będziemy zmuszeni do zmiany diety naszego zwierzęcia na zdrowszą, od razu wybrać najlepszy z dostępnych dla nas modeli odżywiania. Mniej przetworzone pożywienie zawsze jest lepsze niż wysoko przetworzone. Właściwa dieta domowa będzie lepiej dostosowana do potrzeb naszego zwierzęcia niż dieta komercyjna. Wybierajmy mądrze, bo przecież zdrowie i szczęście naszych zwierząt jest tym na czym nam zależy.
Bibliografia
- Ceregrzyn, R. Lechowski, B Barszczewska „ Podstawy żywienia psów i kotów”
- D. Gram, R.J Milner, R. Lobetti „ Choroby przewlekłe psów i kotów”
- Cholewiak – Góralczyk „Psie smaki”
- E Minguez „Otyłośc psów i kotów”
Facebook
Instagram